گیاه اسکنبیل دارویی برای درمان آندومتریوز

گیاه اسکنبیل درختچه ای است سازگار به شرایط بیابان، در شنزارها بعنوان گونه ای شاخص و مقاوم به خشکی و کم آبی زندگی می کند. این درختچه از جایگاه ویژه ای در شرایط متفاوت اقلیم خشک و نیمه خشک به ویژه تپه های ماسه ای و شن های روان برخوردار است. دامنه ی انتشار آن بسیار گسترده بوده به طوری که در اغلب شنزارهای مرکزی ایران مانند بیابان های شنی کرمان، جیرفت، چاه دادخدا، قلعه گنج، خور و بیابانک، نائین، کویر مرکزی، ریگ جن، دامغان، سیستان و بلوچستان، کرج و آذربایجان حضور دارند. اسکنبیل متعلق به خانواده علف هفت بند (Polygonaceae) دارای تنه ای منشعب، یا غیر منشعب، سفید رنگ، ساقه ایستا و افراشته، برگها اغلب حالت آویز به خود می گیرند. دوره رشد رویشی آن از اسفندماه آغاز و ظهور برگ های باریک و کشیده تا اواسط فروردین ادامه پیدا می کند. رویش گل های ریز و سفید رنگ آن از اواخر فروردین ماه آغاز شده،و تا اواخر اردیبهشت ماه منظره بسیار بدیعی را به چهره شنزارها می بخشد. میوه ها به تدریج در خردادماه ظاهر می شوند میوه های مژک دار به رنگهای کرم، سفید، صورتی، قرمز رنگ، تمام پیکر گیاه را فرامی گیرند. ارتفاع اسکنبیل معمولاً بین یک تا سه متر متغیر است. گیاهی بیابانی است که در طب سنتی فولکلور برای درمان قاعدگی غیرطبیعی یا طولانی مدت و دردهای قاعدگی استفاده می شود. علاوه بر این، برای درمان شرایط ناباروری پیشنهاد می شود. ترکیبات زیستی فعال موجود در گیاه اسکنبیل، فرآیندهای گوناگونی نظیر رگ زایی، التهاب و رشد تهاجمی بافت را مهار می کند.Calligonum comosum طیف اثر گسترده ای را با فعالیت آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد سرطانی نشان می دهد.این اثرات توسط ترکیبات شیمیایی فعال زیستی مختلف، از جمله تانن ها و چندین فلاونوئید آنتی اکسیداتیو، مانند کورستین و کامپفرول، و همچنین مشتقات گلیکوزیدی آنها، آستراگالین، تاکسیفولین، (+)-کاتچین و دهیدرودیکاتچین A صورت می گیرد.در طی تحقیقاتی که توسط محققان ایرانی صورت گرفته است تاثیر عصاره اندام های هوایی این گیاه برروی بیماری آندومتریوز بررسی شده است.

آندومتریوز چیست؟ بافت اندومتریال یا همان بافت مخاط رحم شامل غده، گلبول های خون و بافت های همبند است و معمولا درون رحم رشد می کند تا رحم را آماده برای تخمک گذاری کند. این بافت به صورت طبیعی در داخل حفره رحم وجود دارد و به صورت ماهیانه دچار تغییرات قاعدگی می شود. تا زمانی که اندومتر در داخل حفره رحم قرار دارد همه چیز طبیعی است اما مشکل زمانی ایجاد می شود که این بافت به قسمت های دیگر بدن مانند داخل لگن سرک می کشد و به طور نابجا در این بخش قرار می گیرد. این بافت ها در داخل لگن دچار التهاب، خونریزی و چسبندگی داخل لگن شده و همچنین موجب به وجود آمدن کیست های شکلاتی به طور مکرر در تخمدان می شوند. با التهاب و کششی که روی اعصاب و بافت ها وارد می شود موجب ایجاد درد لگنی مزمن در خانم ها شود. معمولا این دردها با شدت زیادی در خانم ها و دختران جوان بروز می کند و در سنین باروری نیز ممکن است موجب بروز مشکلات ناباروری شود. مکان هایی که ممکن است درگیر اندومتریوز شوند اجزای داخل لگن می باشند. تخمدان ها و عضله های رحم مهمترین قسمت هایی هستند که از هجوم این بافت در امان نیستند. اندومتر اگر داخل تخمدان تشکیل شود کیستی به نام اندومتریوما را می سازد و یا اگر در داخل عضله رحم یا همان میومتر باشد اندومتریوزیس را تشکیل می دهد.به طور معمول، این بافت در طی قاعدگی فرو می ریزد اما بافتی که در جای دیگری رشد کرده باشد، قادر به انجام این کار نیست. که منجر به علائم جسمی زیادی از جمله درد می شود. هرچه این بافت ها بزرگتر شوند، بیشتر بر عملکرد بدن تاثیر می گذارند. برای مثال ممکن است لوله های رحم را مسدود کنند.این بیماری با وجود یک سری ضایعات با مشخصات مختلف در داخل لگن تشخیص داده می شود. روش تشخیص قطعی این ضایعات لاپاراسکوپی می باشد. البته روش های سرمی نیز می تواند آندومتریوز را نشان دهد، اما منفی یا مثبت بودن این آزمایشات نمی تواند قطعا وجود آندومتریوز را رد یا ثابت کند.گزینه های درمانی فعلی برای اندومتریوز رضایت بخش نیست. در واقع، درمان طولانی مدت دارویی با عوامل ضد استروژن، خطر عوارض جانبی شدید، مانند افسردگی یا پوکی استخوان را به همراه دارد.علاوه بر این، برداشتن ضایعات آندومتریوز با جراحی با میزان عود بالایی همراه است از این رو، نیاز فوری به شناسایی ترکیبات جدیدی وجود دارد که بدون ایجاد عوارض جانبی شدید را افزایش می دهند. تعداد مداوم رو به افزایشی از مطالعات نشان می دهد که چنین ترکیباتی ممکن است در زمینه طب سنتی گیاهی یافت شوند

یافته های تحقیقاتی نشان می دهد که Calligonum comosum فرآیندهای متعدد و اساسی در پاتوژنز آندومتریوز را هدف قرار می دهد که ممکن است برای درمان این اختلال شایع زنان مفید باشد و همچنین نشان می دهد که عصاره کامل گیاه اسکنبیل به میزان قابل توجهی رشد ضایعه، تشکیل کیست، میزان عروق، تکثیر سلول ها و میزان تجمع سلول های ایمنی در ضایعات اندومتریوزی را کاهش داده و مهار می کند. امروزه در طب سنتی از دم کرده این گیاه برای بهبود علائم این بیماری استفاده می گردد همچنین شرکت های دارو سازی در حال رقابت برای تولید محصولی دارویی از این گیاه هستند.