علائم و تشخیص سندروم ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس

به گزارش روابط عمومی پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، سندروم ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس یک اختلال ژنتیکی آهسته پیشرونده است که با تجمع رسوبات غیرطبیعی پروتئینی به نام آمیلوئید (آمیلوئیدوز) در اندام ها و بافت های بدن مشخص می شود. این ذخایر پروتئینی اغلب در سیستم عصبی محیطی رخ می دهد که مغز و نخاع را به عضلات و سلول های حسی متصل می کند و احساساتی مانند لمس، درد، گرما و صدا را تشخیص می دهد.
رسوبات پروتئینی در این اعصاب منجر به از دست دادن احساس در اندام ها (نوروپاتی محیطی) می شود. علاوه بر این، سیستم عصبی اُتونومیک که کنترل واکنش های غیراِرادی بدن مانند فشار خون، ضربان قلب و هضم مواد غذایی را بر عهده دارد نیز ممکن است توسط آمیلوئیدوزیس تحت تأثیر قرار گیرد. سایر ارگان هایی که تحت تأثیر آمیلوئیدوزیس قرار می گیرند شامل قلب، کلیه ها، چشم ها و دستگاه گوارش است. لازم به ذکر است که علائم و نشانه های این سندرم در میان افراد مبتلا به آن، متفاوت است و علائم این بیماری، معمولاً بین ۲۰ تا ۷۰ سالگی آشکار می شود.
علائم
سه نوع از ترانس تایرِتین آمیلوئیدوزیس وجود دارد که هر کدام بر روی سیستم های خاصی از بدن تأثیر می گذارند. فرم نوروپاتیک از ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس عمدتاً بر سیستم عصبی محیطی و اُتونوم تأثیر می گذارد و منجر به نوروپاتی و اختلال در کنترل توابع بدن می گردد. اختلال در عملکردهای بدن می تواند شامل ناتوانی جنسی، اسهال، یبوست، مشکلات اِدرار و کاهش شدید فشار خون در هنگام ایستادن باشد.
بعضی از مبتلایان، مشکلات قلب و کلیه را نیز تجربه می کنند. علاوه بر این، ممکن است مشکلات مختلف چشم مانند کِدِر شدن زُجاجیه، خشکی چشم ها، افزایش فشار داخل چشم (گلوکوم) و یا اختلال بینایی در مبتلایان سندرم ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس نوع نوروپاتیک رخ دهد. لازم به ذکر است که برخی از مبتلایان این نوع از سندرم ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس، سندرم تونل کارپال را توسعه می دهند که با بی حسی، مورمور شدن و ضعف در دست ها و انگشت ها همراه است.
فرم لِپتومِنینژئال از ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس عمدتاً بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد. در افراد مبتلا به این نوع سندرم، آمیلوئیدوزیس در لِپتومنینژها رخ می دهد که دو لایه نازک از بافتی است که مغز و نخاع را پوشش می دهد. ایجاد پروتئین در این بافت می تواند موجب سکته مغزی، خونریزی در مغز، انباشت مایع در مغز (هیدروسفالی)، عدم تعادل در حرکت (آتاکسی)، سفتی و ضعف عضلات (فلج اسپاستیک)، تشنج و از دست دادن عملکرد فکری (زوال عقلی) گردد. مشکلات چشم نیز مانند آنهایی که در فرم نوروپاتیک هستند، ممکن است رخ دهد.
فرم قلب و عروق کرونری از ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس بر روی قلب تأثیر می گذارد. افراد مبتلا به فرم آمیلوئیدوزیس قلبی ممکن است ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی)، بزرگی عضله قلب (کاردیومگالی) یا فشار خون بالا را تجربه کنند. این اختلالات می توانند منجر به نارسایی قلب و مرگ مبتلایان شوند. گاهی اوقات افراد مبتلا به نوع قلبی سندرم ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس، نوروپاتی محیطی خفیف نیز دارند.
علت شناسی
این سندرم در اثر جهش ژن TTR که در بازوی بلند کروموزوم شماره 18 است، ایجاد می شود. این ژن دستورالعمل های لازم برای سنتز پروتئینی به نام ترانس تایرِتین را فراهم می کند. پروتئین ترانس تایرِتین، ویتامین A (رتینول) و هورمونی به نام تایروکسین را در سراسر بدن حمل می کند. برای انتقال رتینول و تایروکسین، چهار پروتئین ترانس تایرتین باید به یکدیگر متصل شوند تا چهار پروتئین واحد (تترامر) را تشکیل دهند. پروتئین ترانس تایرتین ابتدا در کبد تولید می شود و مقدار کمی از این پروتئین در ناحیه ای از مغز به نام شبکه کوروئید و همچنین در شبکیه چشم تولید می گردد. جهش در ژن TTR ساختار پروتئین ترانس تایرتین را تغییر می دهد و توانایی آن را برای اتصال به پروتئین های دیگر ترانس تایرتین از بین می برد و در نتیجه، عملکرد طبیعی آن را مختل می کند.
تشخیص
سندرم& بر اساس یافته های بالینی و کلینیکی مبتلایان و برخی آزمایش های پاتولوژیکی، تشخیص داده می شود. استفاده از تکنیک اِلکترواِنسفالوگرام در تشخیص اختلالات مغزی مبتلایان سندرم ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس فرم های نوروپاتیکی مؤثر است، همچنین به کارگیری تکنیک اِلکتروکاردیوگرام نیز در تشخیص اختلالات قلب و عروق کرونی سندرم ترانس تایرتین آمیلوئیدوزیس فرم قلبی، می تواند کمک کننده باشد. دقیق ترین روش تشخیص این سندرم، آزمایش ژنتیک مولکولی برای ژن TTR به منظور بررسی وجود جهش های احتمالی است.