تکنیک های رایج آزمایشگاهی
به گزارش روابط عمومی پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، امروزه آزمایشگاه ها از روش های مختلفی برای آنالیز نمونه ها استفاده می کنند. این روش های آزمایشگاهی مبتنی بر اصول علمی و تایید شده‌ی زیست شناسی، شیمی و فیزیک هستند. به کمک این روش ها می توان آزمایشاتی ساده مانند بررسی کلسترول خون را انجام داد و یا به بررسی موضوعات پیچیده ای مانند تجزیه و تحلیل DNA و یا چگونگی رشد و عفونت زایی میکروارگانیسم ها پرداخت.
سیستم ایمنی هر فرد پروتئین هایی به نام ایمنوگلوبین تولید می‌کند که وظیفه شناسایی عوامل خارجی، اتصال به آن‌ها و از بین بردن این میکروارگانیسم‌های بیگانه را بر عهده دارند.
ایمنواسی ها مجموعه آزمایشاتی را در بر می گیرند که جهت بررسی اتصالات بین ایمونوگلوبولین (آنتی بادی) و ماده‌ی بیگانه (آنتی ژن) مورد استفاده قرار می گیرند. به زبان ساده تر، از ایمونواسی ها برای بررسی وجود آنتی بادی یا آنتی ژن خاص در خون و یا سایر مایعات بدن استفاده می‌شود.
تکنیک مورد استفاده در ایمنواسی‌ها چیست؟
ایمنواسی ها هم برای بررسی وجود آنتی بادی و هم برای بررسی وجود آنتی ژن در بدن مورد استفاده قرار می گیرند.
هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH)
هیبریداسیون فلورسانس درجا یکی از تکنیک های آزمایشات مولکولی است که در آن از پروب های فلوئورسنت برای بررسی ژن ها و یا توالی DNA ی موجود روی کروموزوم ها استفاده می شود.
کروموزوم ها از DNA تشکیل شده‌اند DNA. از ۲ رشته متصل به هم (به شکل مارپیچ) تشکیل شده است که هر نیمه ی مارپیچ مکمل دیگری است. هر رشته DNA حاوی ۴ باز به نام‌های آدنین، گوانین، سیتوزین و تیمین است. با تکرار توالی این ۴ باز آلی هزاران ژن تولید می شود. این ژن ها تولید پروتئین را در بدن هدایت کرده و خصوصیات فیزیکی ما را تعیین می کنند. با استفاده از تکنیک هیبریداسیون فلورسانس درجا می توان به بررسی کروموزوم‌ها پرداخت.
& PCR یکی دیگر از تکنیک های آزمایشات مولکولی است که برای تهیه تعداد بسیار زیادی کپی از بخش‌های کوتاه DNA& ی موجود در مقدار کمی نمونه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این فرآیند تقویت DNA نامیده می شود و شناسایی و اندازه گیری ژن های خاصی که محققین به دنبال آن هستند را امکان پذیر می‌کند.
& Real time PCR تکنیکی مشابه با تکنیک PCR است با این تفاوت که داده ها همزمان با تقویت DNA بررسی خواهند شد. در حقیقت در این تکنیک پروسه تقویت DNA& لحظه به لحظه مانیتور می شود. یکی دیگر از مزایای این تکنیک این است که به کمک آن می‌توان مقدار DNA& موجود در یک نمونه را اندازه گیری کرد.
RT-PCR (Reverse Transcriptase PCR)
گاهی اوقات در آزمایشات PCR نمونه ای که باید تکثیر شود از جنس RNA است RNA. یک مولکول اسید نوکلئیک تک رشته ای است. برای تقویت RNA لازم است تا یک مکمل DNA از روی رشته ی mRNA ی بالغ ساخته شود. این کار با استفاده از آنزیمی به نام Reverse Transcriptase (RT) و یک پرایمر انجام می شود. پرایمر به RNA تک رشته متصل می‌شود. سپس آنزیم RT رشته& RNA& را کپی می‌کند و یک DNA تک رشته ای از روی آن می سازد. سپس این تک رشته کپی شده و یک مولکول DNA دو رشته ای ساخته می شود. سپس مولکول ۲ رشته‌ای DNA با استفاده از تکنیک PCR که در قسمت‌های قبلی توضیح داده شد، تقویت خواهد شد.
آزمایش بار ویروسی HIVوتشخیص هپاتیت C از آزمایشاتی هستند که از این طریق انجام می شوند.
فلوسایتومتری
فلوسایتومتری یکی دیگر از انواع تکنیک های آزمایشگاهی است که برای شناسایی و شمارش سلول های خاصی در نمونه مورد استفاده قرار می گیرد. این روش ممکن است برای ارزیابی سلول‌های خون، مغز استخوان، تومورها و یا مایعات بدن مانند مایع مغزی نخاعی (CSF) مورد استفاده قرار گیرد.
همانطور که می‌دانید DNA کد ژنتیکی منحصر به فردی است که در اکثر سلول های انسان و همچنین موجوداتی مانند باکتری‌ها، ویروس ها، انگل‌ها و گیاهان وجود دارد. ساختار DNA به صورت مارپیچ متشکل از دو رشته است که در کنار هم قرار می‌گیرند. این رشته‌ها حاوی ۴ باز به نام آدنین (A)، سیتوزین (C)، گوانین (G) و تیمین (T) هستند. نحوه اتصال این بازها به هم بر اساس ساختار آن ها است به طوری که آدنین همیشه با تیمین جفت می شود و گوانین نیز همیشه با سیتوزین جفت می شود تا یک رشته کامل تشکیل گردد. تفاوت در توالی این ۳ میلیارد جفت باز در ژنوم انسان منجر به ایجاد ترکیب ژنتیکی منحصر به فرد در هر شخص می‌شود.
تعیین توالی DNA یک روش آزمایشگاهی است که برای تعیین ترتیب بازها در DNA استفاده می‌شود. این تکنیک در تشخیص و درمان بیماری ها کاربرد دارد و به پزشکان امکان بررسی این موضوع را می دهد که آیا ژن یا ناحیه ای که بر روی ژن تاثیر می گذارد، دچار جهش شده است یا خیر.
تکنیک توالی‌یابی DNA طی سال‌ها پیشرفت زیادی کرده است. اما این تکنیک به طور کلی شامل شکستن رشته های طولانی DNA به قطعات کوچک و استفاده از یکی از چندین نوع آزمایش برای تعیین ترتیب بازهای نوکلئوتیدی تشکیل دهنده این قطعات می شود.
